Wat is het verschil tussen ijken en kalibreren?

 Wat houdt de ijkwet in en wat is het verschil tussen ijken en kalibreren?

Weegschalen: we gebruiken ze overal. Van de supermarkt tot het laboratorium en van de bakker om de hoek tot in de medische wereld. Toch zit er achter dat ogenschijnlijk simpele apparaat meer regelgeving dan je misschien denkt. Want zodra gewicht invloed heeft op prijs, gezondheid of veiligheid, komen de ijkwet en het ijken van weegschalen om de hoek kijken.

In deze blog leggen we uit wat de ijkwet precies inhoudt, waarom een geijkte weegschaal belangrijk is én wat het verschil is tussen ijken en kalibreren — twee begrippen die vaak door elkaar worden gehaald.

Wat is de ijkwet?

De ijkwet (officieel: Wet metrologische controle) bepaalt dat meetinstrumenten die worden gebruikt voor handels-, medische of officiële doeleinden aan strikte nauwkeurigheids- en betrouwbaarheidseisen moeten voldoen.

Dat geldt bijvoorbeeld voor:

• de verkoop van producten op gewicht (zoals kaas, vlees of groenten);

• het afwegen van medicijnen in apotheken;

• of het bepalen van het gewicht van post- en pakketdiensten.

De overheid wil hiermee eerlijkheid en transparantie in de markt waarborgen. Een klant moet krijgen waar hij voor betaalt, en een ondernemer moet kunnen vertrouwen op zijn meetapparatuur.

Wat betekent ijken?

Ijken is het officieel controleren van een meetinstrument om te bepalen of het aan de wettelijke eisen voldoet.

Deze controle wordt uitgevoerd door een erkende instantie — bijvoorbeeld het Nederlands Meetinstituut (NMi) of een geautoriseerd keuringsbedrijf zoals Tegra Systems.

Tijdens de ijking wordt de weegschaal getest met precisie gewichten waarvan het exacte gewicht bekend is. Als het apparaat binnen de toegestane foutmarges meet, wordt het goedgekeurd. Vervolgens krijgt de weegschaal een ijksticker of -keurmerk, vaak met het jaartal en een eventuele herijkdatum.

Let op: Het is strafbaar om in een handels- of medische context een niet-geijkte weegschaal te gebruiken.

De boetes kunnen oplopen en je meetinstrument kan zelfs buiten gebruik worden gesteld.

Wat is het verschil tussen ijken en kalibreren?

De termen ijken en kalibreren lijken op elkaar, maar betekenen niet hetzelfde.

Het verschil zit vooral in het doel, de wettelijke status en wie de controle mag uitvoeren.

• Kalibreren – controleren en eventueel afstellen

Kalibreren is het vergelijken van een meetinstrument met een referentiestandaard om te bepalen hoe nauwkeurig het meet.

Als er een afwijking wordt gevonden, kan de weegschaal worden afgesteld zodat hij weer binnen de gewenste marges meet.

Kalibreren is niet wettelijk verplicht, maar wel belangrijk voor interne kwaliteitsbewaking.

Denk aan een bakker die wil dat zijn deeg porties elke dag precies even zwaar zijn, of een laboratorium dat betrouwbare metingen nodig heeft.

• Ijken – officiële wettelijke goedkeuring

Ijken is daarentegen een wettelijke keuring.

Alleen erkende instanties mogen dit uitvoeren, en het resultaat is een officiële goedkeuring die aantoont dat de weegschaal voldoet aan de eisen van de ijkwet.

Een slager, apotheker of juwelier die producten op gewicht verkoopt, is dus verplicht een geijkte weegschaal te gebruiken.

Waarom een geijkte weegschaal belangrijk is

Een geijkte weegschaal staat voor eerlijkheid, betrouwbaarheid en vertrouwen:

• Voor consumenten: ze betalen voor wat ze daadwerkelijk krijgen.

• Voor bedrijven: het voorkomt klachten, discussies en mogelijke boetes.

• Voor de overheid: het garandeert een eerlijke en transparante markt.

Kortom: de ijkwet is er niet om lastig te doen, maar om eerlijk meten mogelijk te maken.

Een geijkte weegschaal betekent dat je kunt vertrouwen op wat je meet  en dat vertrouwen is goud waard.